Naceu na estación que, coas súas frías noites, converte as nuas ramas das árbores en inmóbiles brazos cubertos de branca xeada...
Como sucedía dende tempos inmemoriais naquela aldea perdida na montaña, saíu á primeira luz axudado por unha vella comadroa que fixera o mesmo con todos os habitantes do lugar menores de cincuenta anos...
A señora Ramona, cando as preñadas non podían resistir máis o peso dos seus avultados ventres, fregaba a súa tensa pel con graxa de galiña. Segundo ela, aquel ungüento, consistente e de lixeira cor amarela, contribuía a que a pel non cuartease e, tamén, a que o bebé se sentise máis cómodo nos seus últimos días de escuridade.
Ao igual que tódolos que alí naceron dende polo menos 500 anos antes de Cristo, Xílgaro estaba predestinado para os duros traballos do campo e o pastoreo. Cando as súas pernas tiveron a suficiente forza para subir ata a montaña, conducía o escaso rabaño familiar composto por unha vaca e dúas cabras, ata os pastos que crecían verdes baixo o umbrío dosel dos vellos carballos e castiñeiros.
Alí, acompañado por unha sonora cohorte de merlos, paporrubios, pardais e xílgaros, foi onde aprendeu a asubiar ¡e como asubiaba! Cando iniciaba os seus trilos, os merlos calaban e os xílgaros achegábanse crendo escoitar un dos seus. ¡Tal era a súa mestría! Os seus trémolos, cheos de matices, eran soberbios e prolongados. Sen velo, ninguén diría que se trataba dun humano, senón dun paxaro descoñecido, dotado dun inacabable repertorio.
Era tan fermoso e cheo de cadencias o son que saía dos seus beizos, que moi pronto a xente do lugar, afeccionada a poñer alcumes a todo o mundo segundo o seu oficio, defecto ou aptitude, lle bautizou co sonoro nome de: «Xílgaro».
Xílgaro, non era nin alto nin baixo, nin gordo nin fraco, senón máis ben todo o contrario. Cando comezou co pastoreo da escasa cabana familiar, apenas chegaba a súa cabeza aos ubres da vaca. Xiada, que así fora bautizada por nacer unha noite en que a xeada tinguira de branco os campos, pasaba grande parte do día espantando co seu longo rabo as numerosas moscas que aterraban no seu lombo. Cando Xílgaro entraba na corte para levala ao monte, mirábao maternalmente e sen pestanexar, cos seus grandes ollos redondos.
Co paso do tempo, Xílgaro, foise convertendo nun raparigo desgairado que, con cada ano transcorrido, parecía gañar en desvergoña. Xa non era o tímido neno que fuxía da proximidade das nenas... Agora, seguíaas para contemplar os seus apenas esbozados seos, agacharse para observar as suas pernas e dicir piropos que sempre tiñan que ver co mundo que lle era máis próximo:
--¡Nena! ¡Se foses vaca gustaríame ser o teu pastor! -- exclamaba coa súa recén estreada voz de adolescente, sen saber moi ben o alcance do que dicía.
Outro dos seus piropos preferidos, especialmente cando a rapaza era maior ca el:
--¡Por ti sería capaz de ir voluntario á guerra de Cuba! -- dicía inchando o seu estreito peito marcialmente, ignorando que a ditosa guerra rematara facía xa moito tempo.
As queixas sobre a conduta de Xílgaro eran continuas. Os proxenitores das nenas ás que Xílgaro perseguía, temían que estas fosen escandalizadas por os cada vez máis atrevidos piropos do rapaz e, loxicamente, queixábanse aos pais do rapaz que, invariablemente, era castigado con: azoutes, palmadas no cu e longos e dolorosos tiróns de orella...
-- ¿Non sabes facer outra cousa que dicir parvadas? --preguntaba o seu pai dándolle una boa lavazada--. ¡Todo o pobo fala de ti!
--¡Non podes ir por aí facendo o parvo! --dicíalle a súa nai tirándoo das orellas.
Na escola, fría e cun descolorido mapa de España como único decorado na súa encalada parede, Xílgaro parecía estar sempre ausente, coa mirada perdida nalgún lugar afastado. Os seus pensamentos estaban lonxe na montaña, a onde iría co seu pequeno rabaño unha vez rematada a clase. O mestre, con unha ameazadora vara de vimbio na súa man dereita, preguntaba:
--¡Vamos a ver, Xílgaro! ¿Con cantas carabelas descubriu Colón América?
Xílgaro, despois de mirar a todos os seus compañeiros, pedindo axuda, exclamaba, con escaso convencemento:
--¡Catro carabelas, mestre! A Pinta, a Niña, a Mayor e a Abuela de María --remataba pregando interrogante o cello.
A vara de vimbio, soando no aire primeiro e despois agudo dor nas costas, caía sobre el unha e outra vez...
--¡Besta! --exclamaba o mestre--. ¡Se en lugar de asubiar estudases máis, mellor iríache!
-- ¿Como se chamaba o que berrou: «¡ Terra á vista!»? --de novo o mestre probaba sorte co despistado rapaz.
--¡Tirano de Rodrigo! --respondía rápido coa certeza de dar, esta vez, coa resposta correcta.
A vara de vimbio, asubiando sobre a súa cabeza, anunciaba o novo golpe...
Xílgaro, a pesar da súa falta de atención en clase, a súa obsesión polas nenas e o seu eterno asubío, non era torpe nin mal rapaz... ¡Soio un pouco máis despistado e traveso que os demais!
O seu bo corazón manifestábase nas pequenas cousas... Nunca desfixo un niño; limitándose a buscalos para admirar a delicada arquitectura destes ou, cando xa o verán estaba no seu ecuador, contemplar como os pequenos paxaros practicaban os seus primeiros voos. ¡Nunca matou ou maltratou a ningún ser vivo, pois a todos admiraba e respectaba! ¡Ata as cobras, arañas e lagartos gozaban da súa protección!
Mentres a vaca e as cabras pastaban, el dedicábase a practicar o seu asubío imitando merlos e xílgaros. Tombado coas costas apoiadas no madeiro dunha árbore, pasaba as horas asubiando e soñando. Era tal a perfección dos seus trilos, que moitos dos alados habitantes do bosque, calaban para escoitalo...
Xiada, a vaca con ollos redondos e maternais, non era moi afeccionada á música pero, cando Xílgaro asubiaba, o seu rabo tiña outra cadencia ao espantar as moscas. Era coma se os trilos do seu pequeno amo, fixesen máis levadeira aquela molesta e rutineira tarefa.
O accidente aconteceu un mal día cando Xílgaro, ansioso por chegar ata un niño de rula no máis alto dun carballo, subiu máis á présa do normal, sen fixarse na consistencia das ramas, caendo dende unha considerable altura...
Quedou sen sentido durante un bo anaco, rodeado das curiosas cabras que non deixaron un só momento de berrar. Xiada, a ver o seu amo de aquela guisa, tamén se achegou ao lugar e comezou a lamber a súa cara coa súa enorme e carnosa lingua.
Cando espertou da conmoción, as estrelas tomaran xa o relevo ao Sol nun ceo completamente azul. Xiada, tombada ao seu lado, como queréndolle dar calor, durmía... As cabras, insaciables, continuaban devorando as próximas xestas.
--¡Xílgaro! ¡Xílgaro! --as voces chegaban a el dende distintos lugares do bosque--. ¡Xílgaro! ¿Onde estás?
Entre as moitas voces que lle chamaban, puido recoñecer as dos seus angustiados pais... Quixo berrar, pero a voz non saía da súa gorxa. Notou unha forte dor no peito... Pensando en que non poderían atopalo, espertou o seu medo a quedar toda a noite no bosque. Os lobos, aos que nunca puido ver, pero dos que escoitara moitas historias, poderían ulir o gando e atacalo...
Facendo un grande esforzo, sentou e xuntando os seus beizos, comezou a asubiar como só el o sabía facer... O seu asubío, primeiro débil e despois trilo fermoso, pero con ton moi baixo, fixo espertar os paxaros do bosque... O merlo, co seu potente trilo de tenor... O xílgaro, co seu penetrante e ben timbrada voz de vicetiple... O paporrubio, co seu canto de soprano. Mesmo o vello e túzaro bufo, co seu repetitivo e pouco agradable canto, uniuse ao numeroso e ben afinado coro...
Todos ao unísono, repetían e amplificaban o débil asubío de Xílgaro. En pouco tempo, o lugar do bosque onde se atopaba, converteuse nunha sala de concertos nunca imaxinada.
Cando chegaron ata el, asombrados por escoitar no medio da noite o canto dos paxaros, Xílgaro aínda asubiaba debilmente e estaba a punto de desmaiarse pola dor.
Dende entón, recuperado xa do susto, cando pasa polas rúas do pobo todos lle piden que asubíe. El, cheo de orgullo, faino imitando os habitantes do bosque con verdadeira mestría.
Ningunha rapaza foxe xa del. O máis curioso de todo é que, dende que levou aquel tremendo golpe, deixou de dicir torpes piropos e a súa memoria parece volverse prodixiosa...
--¡Xílgaro! --o mestre pregunta--: ¿Que podes dicirme sobre a guerra da Independencia?
El, moi seguro de si mesmo, responde inchando o peito:
-- O 2 de maio de 1808, cansado o pobo de Madrid de soportar a ocupación das tropas napoleónicas, levantouse contra elas. A loita contra o exército francés estendeuse a todo o territorio nacional...
E así, ata recitar de memoria catro ou cinco páxinas da historia de España, sen omitir unha coma....
--¡Moi ben! ¡Moi ben! -- o mestre, admirado, móstrase orgulloso del -- . ¡Aprendede de Xílgaro!
-- ¿Con cántas carabelas descubriu Colón América? --pregunta o mestre, querendo comprobar que non se trata dunha casualidade.
-- Con tres, mestre: A Pinta, a Niña e a Santa María -- contesta rápido para, engadir a continuación: O que berrou «¡Terra á vista!» era Rodrigo de Triana.
Os seus pais están moito máis tranquilos, ao ver que o comportamento de Xílgaro é mellor... ¡Soamente se enfadan un pouco, ao chegar a noite!
Xílgaro, apoiado na alfeizar da ventá, observa o estrelado ceo e asubía durante horas... Ao outro lado do val, no frondoso bosque, centos de paxaros respóndenlle alegremente... Os seus pais, espertos ata altas horas da noite por aquel coro de asubíos, soamente exclaman resignados: «¡ Así non hai quen durma!»
© 2009-Fernando J. M. Domínguez González
No hay comentarios:
Publicar un comentario